Vị giác hoạt động như thế nào?

Cắn một miếng chanh, vị giác của bạn sẽ phản ứng ngay lập tức. Khi ăn một chiếc bánh ngon, vị giác của bạn cũng cảm nhận đc vị ngọt của chiếc bánh,… Nhưng quá trình kỳ diệu này diễn ra như thế nào? Hãy cùng Giải Đáp Việt khám phá kiến thức về vị giác của chúng ta nhé!

Hoạt động của vị giác

Vị giác là giác quan quan trọng để con người có thể nếm, cảm nhận được mùi vị. Nhờ vị giác, chúng ta có thể nhận biết được thứ gì an toàn để ăn và thứ gì gây hại. Nhưng trong đời sống hiện đại, vị giác không còn giữ nhiều vai trò này như cũ, thay vào đó là để tận hưởng mùi vị từ thức ăn.

Nơi tiếp xúc đầu tiên với đồ ăn

Quá trình vật lý của vị giác bắt đầu từ phần bề mặt của lưỡi, nơi có những gai vị giác li ti nằm ở bên trong chồi vị giác phủ khắp lưỡi của bạn. Những gai vị giác này bao gồm một số loại tế bào khác nhau, nhưng chỉ những tế bào thụ thể vị giác mới chịu trách nhiệm cảm nhận về mùi vị.

Lưỡi là cơ quan cảm thụ vị giác, có cấu tạo gồm các sợi cơ, chia làm 2 phần:
– Thân lưỡi ở phía trước, cử động rất linh hoạt lên xuống, qua lại.
– Cuống lưỡi nằm ở phía sau, gắn với xương móng và vòm miệng.
– Mặt trên của lưỡi có rất nhiều gai thần kinh vị giác với các nụ nếm rải rác ở giữa các rãnh của lưỡi.

Lưỡi có 4 chức năng quan trọng là: nói, nếm, nhai và nuốt. Khi bạn ăn, lưỡi giữ thức ăn ở gần răng để thức ăn được nhai nát rồi sau đó lưỡi đưa thức ăn nhuyễn về sau để nuốt xuống dạ dày. Nhai và nuốt là hai giai đoạn rất quan trọng của sự tiêu hóa. Lưỡi cử động rất nhịp nhàng phối hợp với môi, răng và vòm miệng để tạo ra tiếng nói. Lưỡi giúp chúng ta nếm để phân biệt mùi vị thức ăn, nước uống… – đó là vị giác, một trong năm giác quan của cơ thể.

Nụ nếm (bud taste) nằm ở trên lưỡi, nhìn trên kính hiển vi điện tử, nụ nếm nhỏ li ti, có hình dạng như một củ hành. Khi sinh ra, mỗi người có trên 10.000 nụ nếm rải rác ở đầu lưỡi, hai bên cạnh và phía sau lưỡi. Hàng tuần, có một số nụ nếm bị tiêu hủy, đồng thời được thay thế ngay bằng các nụ nếm mới. Tuổi thọ của một nụ nếm trung bình là 10 ngày. Nhưng từ trên 50 tuổi, sự thay thế này chậm lại nên số nụ nếm ngày một giảm. Ở người cao tuổi chỉ có khoảng 5.000 nụ nếm còn khả năng hoạt động. Những người hút thuốc lá, số nụ nếm cũng bị giảm đi đáng kể.

Xem thêm : BỆNH DẠI LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH PHÒNG TRÁNH

Nụ nếm phân bố thành từng vùng trên mặt lưỡi với các vùng cảm thụ vị khác nhau: nụ nếm chất ngọt nằm phía đầu lưỡi; nụ nếm vị mặn và chua ở hai bên cạnh lưỡi; nụ nếm vị đắng ở phía sau lưỡi. Tuy nhiên, ở mặt dưới của lưỡi, vòm miệng, cuống họng cũng có một ít nụ nếm, nhờ đó cũng nhận được các vị của thức ăn.

Trong mỗi nụ nếm có hàng ngàn tế bào vị giác, khi các chất hóa học trong thức ăn và nước uống kích thích, chúng truyền cảm giác “nếm” được theo dây thần kinh lên não để nhận diện hương vị món ăn.

Các giác quan khác cùng tham gia xử lý

Vị giác không phải là yếu tố duy nhất tác động đến cảm nhận của bạn khi ăn uống. Nếu chỉ có mỗi một giác quan này làm việc thôi thì mọi thứ sẽ rất tẻ nhạt.

Trong quá trình ăn uống, các xúc giác của bạn cũng tham gia, cung cấp thông tin đa chiều về những gì bạn đang nạp vào cơ thể, ví dụ như thức ăn đó nóng hay lạnh. Sự kết hợp giữa mùi vị, nhiệt độ và kết cấu của món ăn giúp tạo nên tổng thể “ngon” của một món ăn.

Sẽ như thế nào khi bạn ăn thứ gì đó cay? Thật ra, các gai vị giác không hoạt động trong trường hợp này. Xúc giác mới là yếu tố phản ứng lại cảm giác nóng rát do món ăn gây ra.

Mũi của bạn cũng liên quan đến việc tạo ra các cảm nhận hương vị.  Những gì chúng ta nghĩ về hương vị thường không đồng nhất với vị giác.

Xem thêm : Bệnh Béo Phì Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Chữa Trị?

Nếu không có các giác quan khác, bạn vẫn có thể sử dụng vị giác của mình, nhưng sẽ không thể trải nghiệm hương vị theo cách tương tự. Chắc bạn từng trải qua cảm giác món ăn khá là “nhạt” mỗi khi bị nghẹt mũi. Đó là bởi vì khứu giác trong trường hợp này không thể hỗ trợ được cho vị giác.

Khứu giác không chỉ tham gia quá trình cảm nhận mùi vị khi bạn ngửi thức ăn. Cơ quan liên kết với mũi nằm ở phần sau của miệng cũng sẽ kích hoạt hệ thống khứu giác khi bạn nhai thức ăn, làm tăng thêm cảm nhận hương vị.

Sau cùng, não bộ của bạn sẽ đóng vai trò quyết định

Trong não, những thông tin từ các giác quan khác nhau được tổng hợp để tạo cảm nhận về mùi vị của món ăn. Những xung điện đại diện cho xúc giác, vị giác và khứu giác sẽ được chuyển đến các phần não bộ thích hợp để giải mã.

Những xung điện từ gai vị giác cuối cùng đến phần võ não, nơi chúng được xử lý. Trong khi đó, những phần khác của não sẽ làm việc với thông tin từ khứu giác và xúc giác. Từ đó ghép lại thành một bức tranh hoàn chỉnh của món ăn.

Cảm nhận về vị giác có thể được sử dụng một cách rất thực tế và cũng rất bay bổng. Chúng ta có thể nếm thử một chút thức ăn lâu ngày để đoán xem nó còn ăn được hay không. Nhưng chúng ta cũng có thể khơi gợi vị giác của mình bằng một bữa ăn sang chảnh được chuẩn bị tại nhà hoặc chỉ với một thanh sô cô la yêu thích.

Dù bằng cách nào thì nó luôn mang một ý nghĩa nhất định. Mặc dù bạn đánh giá cao vị giác nhưng cũng đừng quên cảm ơn cả khứu giác và xúc giác, bởi vì tất cả chúng là chìa khóa tạo nên mùi vị tuyệt vời của một món ăn.

Vị giác của chúng ta thật tinh tế phải không nào, nếu bạn thấy hay, đừng quên like, chia sẻ nó đến với bạn bè và theo dõi Giải Đáp Việt để khám phá kiến thức thú vị mỗi ngày nhé!