Rong ruổi mọi miền thu mẫu vật
Bạn đang xem: Kỳ công nghề thu mẫu vật, dựng tiêu bản ở Viện Hải dương học
Viện Hải dương học là một địa điểm thu hút rất nhiều người tới tham quan trong những ngày gần Tết. Trong phòng trưng bày, ông Lê Khả Phú, Phó phòng Quản lý chế tác và Trưng bày mẫu vật, cùng đồng nghiệp của mình kiểm tra một cách cẩn trọng các mẫu vật và tiêu bản.
Ông Phú đã rong ruổi khắp mọi miền đất nước từ Bắc vào Nam để thu mẫu vật và dựng nhiều tiêu bản trong nhiều năm làm nghề. Ông chia sẻ rằng vào tháng 9/2010, người dân thị trấn Gành Hào, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu đã phát hiện một con cá nhám voi đen, đốm trắng, dài hơn 12m, nặng 10 tấn trôi vào bờ. Loài cá nhám voi này thuộc nhóm I, được xếp vào danh sách loài thủy sản nguy cấp và quý hiếm. Vì mục đích bảo tồn, nghiên cứu khoa học và tạo nguồn giống ban đầu, cơ quan chức năng tỉnh Bạc Liêu đã quyết định giữ lại mẫu vật này để bảo tồn và trưng bày. Khi ông Phú và đồng nghiệp tới, da cá đã bị khô cứng, bộ khung cá quá lớn làm khó việc tạo dáng. Vì vậy, nhóm công tác của Viện Hải dương học phải ngâm cá lại trong hồ hoặc thấm bông tẩm nước để làm mềm da, từ đó dễ dàng xử lý. Mỗi ngày, họ chỉ làm được một phần nhỏ. Có lúc, các thành viên phải chui vào bên trong da con cá hàng giờ đồng hồ để nhồi hơn chục tấn bông vào. Lúc đó, mùi hôi xông lên mũi, mắt cay xè, mọi người phải ra ngoài một lúc để thở cho nhẹ. Sau hàng chục ngày nỗ lực, tiêu bản cuối cùng cũng hoàn thiện.
Tới tháng 4/2013, tổ chức Kỷ lục Guinness Việt Nam đã trao bằng xác lập kỷ lục “bộ da cá nhám voi lớn nhất Việt Nam” cho Lăng Ông Nam Hải, thị trấn Gành Hào.
Xem thêm : Harry Potter Và Hội Phượng Hoàng (Tập 5) – J.K. Rowling
Ngoài tiêu bản trên, ông Phú và đồng nghiệp còn làm nhiều mẫu vật khác. Ví dụ, đầu năm 2019, Ban quản lý khu bảo tồn biển Phú Quốc đã nhận được một con rùa da nặng khoảng 200kg. Đây là loài rùa biển lớn nhất trên thế giới. Viện Hải dương học đã nhận được xác rùa để tiến hành lưu giữ. Khi đó, ông Phú cùng đồng nghiệp đã tách lớp da, ngâm phoóc-môn trong khoảng 3 tháng để ngăn chặn sự phân hủy. Sau đó, họ đo kích thước, nhồi bông để tạo hình mẫu vật trước khi khoác lên bộ da đã qua xử lý, rồi dựng nên tiêu bản để trưng bày. “Một tiêu bản được xem là thành công khi trông chúng giống như thật”, ông Phú chia sẻ.
Trong khi đó, mỗi khi có du khách tò mò về các mẫu vật đang được trưng bày, chị Vũ Thị Liễu, nhân viên phòng Quản lý chế tác và Trưng bày mẫu vật, lại rất tận tâm giới thiệu từng loài.
Chị Liễu đã yêu biển và các loài sinh vật biển từ nhỏ. Niềm đam mê này càng trở nên mãnh liệt hơn khi chị vào làm việc tại Viện Hải dương học. Công việc chính của chị hàng ngày là bảo quản và xử lý các mẫu vật. Chị thường xuyên kiểm tra các lọ thủy tinh chứa mẫu vật. Nếu lọ nào đã mất màu, chị sẽ thay mới, hoặc nếu lọ nào có chất lỏng bốc hơi, chị sẽ bổ sung. Khi nhận được mẫu vật mới, chị sẽ cố gắng sắp xếp chúng cho thẳng, sau đó ngâm trong chất bảo quản.
Ban đầu, khi mới làm việc này, việc tiếp xúc với các xác chết động vật chưa qua xử lý đã gây mọi hôi vàm mạnh mẽ, khiến chị cảm thấy muốn nôn mửa. “Trải qua những trường hợp như thế, mình muốn từ bỏ, nhưng nhờ được anh chị em xung quanh động viên và hỗ trợ, mình đã tự an ủi bản thân để vượt qua”, chị Liễu chia sẻ.
Vượt sóng thu xương cá về làm tiêu bản
Xem thêm : Ô nhiễm môi trường: Mối đe dọa ngày càng lớn đối với Trái đất yêu dấu của chúng ta
Với hơn 30 năm nghiên cứu các động vật thân mềm và mẫu vật biển, ông Bùi Quang Nghị, nghiên cứu viên, cho biết, mỗi loài động vật đều có những đặc điểm riêng, do đó, việc dựng tiêu bản gặp các khó khăn khác nhau. Tuy nhiên, yếu tố thời gian là quan trọng nhất trong việc tạo ra một tiêu bản. Khi con vật đã chết, giai đoạn đầu tiên là phải giữ được lớp da, chỉ khi đó tác phẩm mới có thể đẹp. Nếu để lâu, da sẽ phân hủy và chỉ còn lại xương, nhưng cũng có một số trường hợp động vật thuộc lớp sụn không thể giữ được da và đành bất lực.
Ông Nghị kể về một lần đặc biệt khi anh đi thu mẫu vật 4 năm trước. Vào tháng 11/2018, có một con cá voi thân đen, bụng dưới màu trắng, nặng khoảng 10 tấn, dài 12m và trên thân có nhiều vết rách bị nứt dạt vào đảo Sơn Dương, thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Con cá đã chết từ rất lâu và xác đã phân hủy mạnh.
Ông Nghị cùng đồng nghiệp đã nhanh chóng chuẩn bị hành trang bao gồm vali chứa đồ bảo hộ, khẩu trang, găng tay, các dụng cụ giải phẫu như dao, kéo, hóa chất và chất khử khuẩn. Họ đã cùng nhau lên đường. Khi đến Hà Tĩnh, do thời tiết bị ảnh hưởng bởi áp thấp nhiệt đới, trời mưa rất to. Gió thổi mạnh, biển động, sóng cao, tàu không thể ra khơi, vì vậy họ phải chờ cho đến khi biển yên ắng mới có thể lên đường. Buổi chiều hôm sau, gió tạnh, tàu Biên phòng đã đưa nhóm chuyên gia đến đảo, cách bờ khoảng 4 hải lý. Tới đảo, họ phải đi bộ thêm 30 phút để đến nơi cần thiết. Trời đã tối, từng đợt sóng mạnh đẩy cá lùi xa bờ, khiến họ không thể xử lý. Mọi người đã ở Đồn Biên phòng để tạm trú. Buổi sáng, mưa giảm và nước rút. Ông Nghị cùng đồng nghiệp đã tìm mọi cách để kéo cá lại bờ và thu mẫu. Lúc này, xác cá phân hủy và phát ra mùi hôi thối mạnh mẽ. Dù đeo hai lớp khẩu trang và đồ bảo hộ, nhưng mùi vẫn không chịu được. Hơn nữa, các dụng cụ mang theo không thể xuyên qua lớp da thịt dày của cá, gây khó khăn cho công việc.
Viện Hải dương học, tiền thân là Sở Hải dương học nghề cá Đông Dương, được thành lập vào năm 1922, được xem là một trong những cơ sở nghiên cứu biển hàng đầu của Việt Nam và Đông Nam Á. Tại đây, hàng chục nghìn mẫu sinh vật biển với hơn 5.000 loài đã được thu thập trong suốt 100 năm qua.
Văn bản: Việt Phạm
Nguồn: Giaidapviet.com
Danh mục: Khám Phá
