Nhận diện kiến trúc Việt Nam thời Lý – Trần qua các tư liệu khảo cổ và sử liệu

thumbnail_giaidapviet
Rate this post

Tọa đàm với 17 bài tham luận đã diễn ra, trong đó có 5 bài tham luận của các nhà khoa học Nhật Bản và 12 bài tham luận của các nhà khoa học Việt Nam. Những nội dung trong các bài tham luận chủ yếu tập trung vào những thành tựu nghiên cứu mới liên quan đến kiến trúc cổ Việt Nam thời Lý và thời Trần, dựa trên các nguồn tư liệu khảo cổ và sử liệu.

PGS, TS Bùi Minh Trí, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Kinh thành, cho biết rằng những khám phá của khảo cổ học tại khu di tích Hoàng thành Thăng Long từ năm 2002 đã tìm thấy phần còn lại của những tòa nhà kiên cố, cho thấy sự tồn tại của các cung điện, lầu gác có kích thước và quy mô khác nhau, cùng với hệ thống tường rào, cống nước, giếng nước và đường đi lối lại. Những khám phá này đã khẳng định giá trị và tầm quan trọng đặc biệt trong việc nghiên cứu khu di tích Hoàng thành Thăng Long suốt nhiều năm qua.

Tuy nhiên, theo PGS, TS Bùi Minh Trí, mặc dù đã có các phát hiện khảo cổ học tại 18 Hoàng Diệu minh chứng cho việc các cung điện, lầu gác thời Lý, Trần trong Hoàng cung Thăng Long xưa đều là kiến trúc gỗ, có bộ mái lợp ngói rất công phu và tráng lệ, thể hiện quyền lực tối cao của hoàng đế, nhưng kiến trúc của các cung điện thời Lý, Trần không đủ cơ sở dữ liệu khoa học để nhận diện như kiến trúc Cố Cung – Bắc Kinh (Trung Quốc), Changdokung – Seoul (Hàn Quốc) hay Nara (Nhật Bản).

Thời Lý và thời Trần là thời kỳ tôn sùng đạo Phật, và ngay trong Kinh thành Thăng Long, các vua nhà Lý đã cho xây dựng nhiều công trình kiến trúc tôn giáo nổi tiếng như chùa Ngự Hưng Thiên, chùa Vạn Tuế, chùa Chân Giáo, chùa Diên Hựu… Ngoài Kinh thành, triều đình cũng xây dựng rất nhiều chùa thờ Phật có quy mô lớn như chùa Phật Tích, chùa Dạm (Bắc Ninh), chùa Ngô Xá (Nam Định), chùa Long Đọi (Hà Nam), tháp Tường Long (Hải Phòng)… Dưới triều đại Trần, Phật giáo tiếp tục phát triển với nhiều công trình kiến trúc lớn như chùa tháp Phổ Minh (Nam Định), tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc). Vua Trần Nhân Tông, sau khi nhường lại ngôi báu cho con trai, đã xuất gia và trở thành người sáng lập Thiền phái Trúc Lâm nổi tiếng.

Các khám phá dưới lòng đất của khảo cổ học đã cho thấy rằng có rất nhiều công trình kiến trúc Phật giáo có quy mô lớn và phong cách tương tự kiến trúc Hoàng cung Thăng Long đã được xây dựng tại nhiều vùng núi rừng Tây Bắc. Các di tích chùa tháp tại Hắc Y và Bến Lăn, di tích chùa São, Hang Úc ở huyện Lục Yên cùng với nhiều công trình kiến trúc ở Đồng Gio Ngòi, Làng Minh, Gò Chùa ở huyện Yên Bình thuộc tỉnh Yên Bái là những minh chứng sống động. Tuy nhiên, tất cả những phát hiện về di tích, kiến trúc, tôn giáo chỉ tìm thấy phần nền móng cùng với những loại hình vật liệu của các công trình. Việc nghiên cứu và nhận diện hình thái kiến trúc cung điện Việt Nam thời Lý, Trần gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là thiếu cơ sở dữ liệu về phần giữa và phần trên của công trình kiến trúc, như hệ thống khung gỗ và khung giá đỡ bộ mái của các điện, gác, sảnh đường, lầu gác.

PGS, TS Bùi Minh Trí cho rằng, trong bối cảnh thiếu tư liệu kiến trúc, tư liệu sử liệu và bản vẽ kiến trúc cổ của Việt Nam, việc nghiên cứu về mô hình kiến trúc, bao gồm cả di vật khắc, vẽ hình kiến trúc là rất quan trọng. Đây được xem là khối tư liệu cực kỳ quý giá, cung cấp nhiều thông tin có giá trị về hình thái kiến trúc gỗ Việt Nam để giúp các nhà khoa học nghiên cứu và đánh giá về kiến trúc Việt Nam thời Lý, Trần.

Để tìm hiểu thêm về kiến trúc Việt Nam và các tư liệu khảo cổ, hãy truy cập Giải Đáp Việt – Tri Thức Cho Người Việt.